17

19

21

DICH BI-J DE KÖKKENDEUR Vehalen en gedichten aover ow en mien

Groet minzaam alle chefs met pet Achter de grote gaele hekken Zonder hun schrille fluitjes Zal nooit ééne trein vertrekken En as de trein niet voort wil gaon Ook al zit e vol met prominenten Is dat heel normaal maor wel een Aanslag op ow zoervediende centen En mocht de trein stoppen örges In een onherbergzaam oord Woorvan ’t bestaon i-j nimmer  Heb gewetten of gehoord Blief kalm en open dan ow koffer En put uut de veurraod mooie dromen I-j zit in de Achterhoek Intercity En den brig ow regelrech naor Rome

Zoas gezeg de beste kamer wed alleen op feesdagen gebruuk en wanneer der ‘hoog’ bezuuk kwam. Maor ik herinner mien een periode dat wi-j met ons hele gezin door in den kamer ruum een halfjoor dageleks laefden. ’t Was oktober ’44 dat wi-j aan 14 evacuees onderdak baojen. Het wazzen twee gezinnen die familie van meka wazzen. Ze wazzen, lopend achter een plattewagen volgelajen met allerli-j huusraod, helemaaol vanuut Gendt naor de Achterhoek getrokken. Pas eind mei ’45 zun ze weer teruggegaon. De evacuees kregen de grote kökken en de opkamer tot hun beschikking. Wi-j vehuusden naor de beste kamer woor de plaat-seleke timmerman ’n huuksken afgetimmerd had veur het bed van mien olders. Denzelfde timmerman had ok de opkamer in tweeën getimmerd woor de evacuees sliepen. De mannen links, de vrolleuj rechs van ’t hardboardwandje. Nood brik wet.

Colofon Tekst:                          Joop Keurentjes   Spelling dialect:          Ettens dialek: WALD-spellingVormgeving:               Jan Verheijen Druk:                           Frank Legters GaanderenUitgave:                      Eigen beheer Eerder verschenen in deze serie:                                    Zo plat as ’n cent                                   Een handvol Warms                                    Klumpkes van Wilgenholt

Net as in alle veurige bundeltjes geet ‘t aover allerli-j gewone dagelekse zaken. Zaken zoas ik die in ’t laeven van alledag ge-zien, gevuuld, ondervonnen en metgemaak heb, vaak in ‘n tied die al ver achter ons lig. En aangezien ik al heel vol tied achter mien heb liggen, was der altied wel stof tot schrieven. Zoas aover den letste koe, zaal Vink en opa in de joren vieftig, vehalen uut een lang geleien gelaefd laeven. De opbrengs van dit buuksken wi’k – net as bi-j mien veurige bundeltje - weer ten goede laoten kommen aan; ‘STICHTING HUIS VAN MARABOUT GAMBIA’. Disse stichting die geheel uut vri-j-willigers besteet, is sinds 2008 in Gambia actief en sponsort door o.a. een tehuus veur zwakzinnigen. In mien veurige bundel bun ik uutgebreid op ’t werk van disse stichting ingegaon. Um te veurkommen dat ik in herhaling val, wi’k ’t dan disse keer ok bi-j disse vemelding laoten. Etten, naojoor 2017                                   Joop Keurentjes

Omslagfoto naar een schilderij van Bernard Verheijen uit 1937

5

Veurwoord Toen’k in 2010 met mien letste bundeltjen – ‘Klumpkes van Wilgenholt’- op de proppen kwam, dacht ik; ‘dat zol wel ’s de letsten können zun’. Maor ‘t is, zoas mien moeder altied al zei: “onkruud vegeet niet”. En kiek, zowaar zeuven joor later he’k altied nog stof tot schrieven. Met dank an de ‘Treffer’, ’t maon-delekse ‘Dorpsmagazin’ den mien dwong um elke maond een kleine bi-jdrage te leveren. Doordeur he’k toch weer genog stof bi-jmeka gescharreld veur een vijfde bundeltjen.  Bi-j ’t bedenken van ’n titel veur dit bundeltjen mos ik an een old spraekwoord denken; ‘Wie verre reizen mik, kan vol vehalen’. Dat is zeker woor, maor dat wil nog niet zeggen dat der aover ’t laeven van alledag dich bi-j huus niks te vetellen vilt. Integen-deel, immers ’t grootste deel van ow laeven breng i-j in en um ow huus deur. Bi-j ’t schrieven van de vehaaltjes en gedichten mos ik an dat gegeven denken. Dan zag ik de grote kökken weer in ’t huus van mien olders. Door gebeuren ’t alle-maol; door wed gekaok, gegaeten, gespold, koffiegedronken en bezuuk ontvangen. Door wedden vejeurdagen gevierd, lief en leed gedeeld. Het gebeuren allemaol in en um de kökken, dich bi-j de kökkendeur zogezeg. Ok de klumpkes van wilgenholt stonnen altied, wanneer de eigenaar ze effen niet neudig had, dich bi-j de kökkendeur, lekker makkelek.  ’t Concept van disse bundel is altied nog ’t zelfde; acht strofen van vier regels op rijm. Binnen die 32 regels teks kan’k altied heel vol kwiet.

Inhold Dat dorp uut mien jeugd  8 Een mensenlaeven        10 Boer zoekt vrouw        12 De tied van tante Blank 14 De duvel                16 De Achterhoek Intercity 18 Nood brik wet * 20 De beste kamer 22 Mooie dingen in ’t laeven 24 Op de kleuterschool 26 De Waterput        28 De Olde Hut *        30 De Huttekeerl        32 De kötste weg        34 Onze dierenwereld        36 Douwtrappen        38 Midwinterhoornblaozen 40 De winter van ‘47*        42 De winterschilder        44 De letste koe        46 Zaal Vink                48 ’t Pleintje                50 ’t Olde meistershuus 52 ’t Schooltje van mien jeugd * 54

23

Beste laezer, Haopelek ha’j een betjen schik met de eerste twintig bladzi-jen van mien bundel. A’j de andere 140 ok wil laezen, kö’j  vanaf 1 december 2017 hengaon en de fiets pakken um naor Gal in Etten te ri-jen.  I-j könt ok noor de VVV in Teborg, Ulf of Vasseveld, want die hemmen ze dan ok. I-j mag ’t buuksken metnemmen veur mao 10 Euro en door ma’j niks van zeggen, want dat zun ongeveer de drukkosten. Baovendien geet dat bedrag ok nog ’s helemaol naor ’t goeie doel. ’t Is veur mensen die ’t niet zo goed hemmen as i-j en ik.  Op bladzi-j vier kö’j door aover laezen.   En nog maor’s een keer: der blif helemaol niks an de striekstok hangen! I-j könt ’t bundeltjen ok via de mail bi-j mien bestellen. Bi-j ’n betjen goed weer wödt ’t dan bi-j ow an huus bezörg. Goedgaon, joop.keurentjes1935@gmail.com

Vehalen en gedichten aover ow en mien

6

Raofelder      112 Beeldbepaolend *      114 Gin frikandellen      116 ’t Haentjen op den toren      118 Weekend              120 Wachten              122 De bons              124 Dag Geert      126 Rondum Etten      128 De Sint Getmanskerk      130 Jong en onbevangen      132 Een bruun päöterken*      134 Veertigurengebed      136 Voet tussen de deur      138 Joren vieftig      140 Onze opa in de joren ’50      142 De loze visser en de schollevaar      144 Het Wonder van Bern*      146 Die Mannschaft      148 Goeie veurnemmes      150 Fietsen veur de wind      152 Vakantie op Schier      154 Op de sloffen *      156 Mientjen en de panty      158 * kötte vehaaltjes

9

Joop Keurentjes

10

Boer zoekt vrouw Mientje was ’n vrolijk meisje Helder klonk heur gulle lach Heur gezang gelijk een sijsje De godganse lieve lange dag Van ’t laeven mocht ze vol vewachten Want mooi en pienter van vestand Kon eenieder zich gezaegend achten Te meugen dingen naor heur hand Ze diende de boer op zien erfdeel Dat door stond onder olde linden Met de status van een kasteel Te stoer veur storm en winden Ze kende ’t huus as gin ander Het licht, het zicht, de eigen geur De kökken met de allesbrander En de olde eikenholten butendeur

  In de hal de grote staonde klok Woor ongemerk de tied vedween En op de zulder heur eigen hok De vloeren van gebakken steen Ze had zich aan dat huus verpand Kende alle reten en vegaeten kieren De onderkant van elke kast en ledikant Ze kende de boerderi-j en al zien dieren De boer wed allengs een dagje older  En zocht een toegewijde vrouw Zo verhuusde Mientje van de zolder En zwoer heur boer eeuwig trouw Altied nog klinkt heur gulle lach Is ze mooi en pienter van vestand Mao sinds den lieve lange dag Leidt ze de boer op zien eigen land

Dich bi-j de kökkendeur

11

12

7

Dat dorp uut mien jeugd  Denkend an mien kinderjore  Zie’k weer dat dorp uut mien jeugd Met zien creatieve eigenheid en folklore  Zien geborgenheid en stille vreugd Woor in de straoten nog gin auto’s stonnen ‘t Graan nog gemalen wed op de bult  Nonnen in ganzepas an de dag begonnen In ’n nimf van vrome veurzienigheid gehuld Dat dorp woor wi-j naor school toe gingen Langs olde kerkepaedjes, dat hele end Meister Buitinga ons liedjes leerde zingen Olde liedjes die niemand now nog kent Dan zie’k weer den stoere kastanje op ’t pleintje  Wooronder wi-j ‘n knikkerkuultjen mieken Dan ruuk ik nog dat dampende goederentreintje Wat de boch deurkwam, mooi um nao te kieken

13

8

15

Wi-j gingen naor de Klompendiek met z’n allen Al lopend deur dat dorp, in ’n lange ri-j Um dan samen olderwets te kastieballen En de meister kek der nao want ston derbi-j Dat dorp, wat toen ’n middenstand nog had Kräöjeniers hielen de boel gemudelek gangs Smeden, Timmerleuj, en warmebakkers zat En af en toe kwam de scheresliep nog langs En de oldjes gingen vrolek één keer in ’t joor Gezellig met z’n allen samen een dagjen uut Wie ’n auto had en ri-jen kon ston kloor Met de Harmonie veur ’n feestelek geluud Toen de pos nog gebrach wier deur Toon Zo betrouwboor as de Bank van Engeland Later nog opgevolgd deur Hendrik zien zoon Woor vin i-j now nog zo’n dorp in dit land

14

De Spölplaats      56 De geur van ……?      58 Winterkos      60 Heittebliksem      62 Smak an de wand      64 Hoge hakken      66  Kan vekeren      68 Twee huuskes      70 Mooie boel in Sillevold      72 Kindervejeurdag *      74 Foute cadeautjes      76 De wind in de rug      78 Geiten langs de weg      80 Dorpsfiguren*      82 Jan Eum              84 Gods hand      86 De mooiste meid van Etten      88 Ons dorp              90 Uut aeten bi-j de planken Wambuis *   92 ’t Spel van de natuur      96 Geluk      98 De kaolenboer              100 Brief van ’n vluchteling      102 Beste Sinterklaos      104 Piet mot blieven      106 De Ettense Diek      108 De Brem                       110

Wi-j kochten toen een paar klompen Bi-j de klompenmaker in ’t klompenhok Water deien wi-j met de hand nog pompen En met de kermis kreggen wi-j een sukerstok De boer brach zien varken, moddervet Op maondagmargen naor de slachteri-j Woor ’t beesje vakkundig en nauwgezet Vedween in de laeverwos of balkenbri-j En de snieder miek veur ow ’t ni-je pak Drie keer passen en één keer maeten Um twaalfuur weer thuus zun, an de bak Dan lujde ’t Angelus um te aeten Niet dat ’t lang geleien allemaol baeter was Maor anders en de leuj deien ’t dermet Vierden feest, dronken ’n glas, deien ‘n plas En gingen met hun eigen lief naor bed

Mensenlaeven I-j wodt geboren da’s ’t begin Leert lopen en gruujt as kool Doornao, soms met tegenzin Gao’j twaalf joor naor school Dan gao’j naor de universiteit Met doornao ’n dikbetaalde baan Nao vekering met ’n mooie meid Gao’j wonen an de Olde Lindenlaan I-j trouwt met heur heel spontaan Toch raak i-j ze snel weer kwiet Ze biejen ow iets dikkers aan Op internet, völ baeters is ’t niet I-j klimp steeds sneller hogerop Der is niemand den ow niet kent I-j krieg ’n alsmaor dikkere kop En dan wo’j ok nog impotent

Hi-j had een eigentijds gezich En iedereen had een beeld doorbi-j Wellich ow oom uut Maastrich Of den olden man uut de slieteri-j Gelukkig was ’t achteraf gezien Allemaol geneuzel en folklore Toen was ik nog jong, gin tien En net pas dreug achter mien oren Geboren in Warm en da’s ‘t punt Want stel ow veur, in de biebelbelt! De plek woo’j geboren bunt  Is, wat later in ’t laeven telt Ik woon in een lieflek klein dörpken En heb de zegen van Jan en alleman Niet gehinderd deur loze bakerpräötjes Gin duvel den door tegen kan

22

De tied van tante Blank Tante Blank poetste ooit, glimmend zwat Het fornuus wat in de kökken ston Een kökken met ’n kaolenbak en ‘n kokosmat Die tied van toen is now een inspiratiebron Vrogger was ’t laeven meer veurspelboor Maor niet zonder zörgen en angsten vri-j Meer van dag tot dag, minder komfoor De kleinste dingen mieken ons toen bli-j Het beeld van die tied vervaagt zo snel Heelvol dingen zun der now niet meer Wi-j gleuven niet meer in vagevuur en hel En ook niet meer in Onze Lieve Heer Wi-j hielen bi-j de smid ’n kilo spiekers Wet ik nog, in ’n tuutjen van papier En bi-j de kräöjenier ’n deusken striekers Zomaor in de buurt bi-j ’n winkelier  

I-j wodt wat older en soms wat ziek Niemand den spiet met ow nog het De hele wereld is dan één boze kliek Den zich massaal tegen ow verzet  I-j komp in handen van professoren Die ’t allemaol völle baeter wetten Die elk vezet in de kiem dan smoren En prima op hun eigen centjes letten Dan wet i-j allang hoe ‘t wiejer geet I-j wodt op streng rantsoen gezet Ze numen dat, heel netjes, een dieet Vaarwel speklap, fricandel en ommelet Dan inens gao’j zomaor dood En krie’j ’n stemmig afscheidsfees Met koffie. soep en saucijzenbrood Niemand wet nog wie’j bunt gewaes

16

18

De beste kamer Ik kwam der moor zo af en toe Alleen met Kesmis zaten wi-j dan door  En ok as de pastoor kwam informeren Of der nog wat te vieren was dat joor Ook dat moeders fiets door altied ston Een ni-je, onder ‘n wit old laken Den moch nooit naor buten want Boh foi, dan ko’j ‘m smerig maken Aan de schouw hieng de Goeie Herder Ingeliest in gold, wel ’n meter breed Door tegenaover dat karretje wat Bi-j heldere maon op de zandweg reed Baoven de taofel ’n lamp van perkament Met ’n zunig peerken van veertig Watt Naost de kachel een luie rookstoel Woor met Kesmis opa altied zat

20

De duvel Ik heb ‘m eiges nooit gekend Maor ik wet dat e bestaon het ‘t Gevoor mos wodden afgewend Met goed gedrag en vol gebed Hi-j dreigen met vedoemnis en hel Woo’j eeuwig konnen branden Had ‘n valse grijns en gerimpeld vel En kromme vingers an zien handen As kind kwam ik ‘m tegen op straot Op ’t schooltjen van mien jeugd Op plaatjes aover goed en kwaod Dat is wat mien now nog heugt Hi-j bemoeide zich met iedereen Hiel van foezel en oldeklore In slechte dingen een fenomeen En in de heite hel geboren

4

De Achterhoek Intercity Stap nooit in dat boemeltjen Zonder een koffer vol met dromen Dan zal ’t treintje blieven ri-jen Ook al falen vaak de bomen Zet ow rustig, vol vewachting Heel allenig stillekes bi-j ’t raam I-j bunt ’n doodgewone reiziger En niemand kent ow naam Herinner weer ow eerste reis Kiek met verbaasde kinderogen Weer zo scherp en onbevangen Zo dromerig en opgetogen Dat alles wa’j buten grujen ziet Op ’t vers geploegde lenteland In ow vervlaogen kinderdromen  alleen veur ow door is geplant

Nood brik wet Ik bun geboren en opgegruujd op een klein boerderijken in een tied die nogal veschilde van de tied woorin wi-j now laeven.  ’t Laeven was nog niet zo jachtig en gehaost as tegeswoordig. Alles was veurspelboor en i-j wissen vandaag al hoe de dag van margen deruut zol zien: precies as vandaag. Ik wet uut de kop nog genau hoe dat boerderi-jken der vanbinnen uutzag. In ’t veurhuus de grote kökken met ’t trepken naor de ‘opkamer’ en de deur naor de kelder. Dan, van de veurdeur tot de daeldeur, dwas deur ’t huus de lange gang. Tegenaover de kökkendeur ha’j in de gang de kamerdeur. Disse deur gaf toegang tot de ‘bestekamer’, zoas dat genuumd wed. Door kwammen wi-j blagen bi-jnao nooit, het was een soort heilige der heiligen. Alleen met de kermis en met Kesmis as ik mien herinner. Via de daeldeur kwammen wi-j uuteraard op de dael, met rechs de koeienstal en links de varkeshök. Veuraan links op de dael ha’j de deur naor ’t washok en dan ko’j door naor buten. Niet te vegaeten ‘t ‘huusken’, wi-j zeien altied; de plee. Den bevond zich ok op de dael naeven ’t sukerruvenhok. In de grote kökken spölde zich ‘t dagelijkse laeven af. Door ston ’t fenuus en wier der gekaok. In de kökken zat naost de kelderdeur ok nog ’n deur den toegang veschaffen naor twee slaopkamers. Door sliepen wi-j, driej jonges en en mien zusje, onze olders sliepen op de kamer baoven de kelder, de ‘opkamer’. 

Op ’t dressoir völle tierlanteintjes En een olderwetse naejmachien Achter de glazen deurkes ‘t servies Compleet met oma’s soepterien In een hoek door ston de divan Door was niks bi-j veur te stellen Want deur ’t bloemetjes motief Ko’j zien iezeren veren tellen Op de schouw twee kaoperen hulzen Souvenir uut Wereldoorlog Twee Tussen boekensteunen wat kerkbuuk Met gekleurde lintjes, gold op snee De kachel brien op eierkaolen  Aanstaeken was een heel gedoe Dat was bi-j ons de beste kamer Ik kwam der mao zo af en toe

3

2