Janmac-blog
maandag 15 mei 2017
Mensen en worsten
Mijn enthousiasme werd veroorzaakt door de in 1937 geboren penseelvirtuoos die, alle modieuze moderne kunstrages ten spijt, gewoon zijn figuratieve ding is blijven doen. En hoe! Drie zalen heeft het museum gewijd aan de eerste expositie van Grützke buiten Duitsland en die drie zalen hangen boordevol. Zijn enorme productiviteit laat een ontwikkeling zien waarin vooral de steeds vlotter wordende toets en het al maar in felheid toenemende kleurgebruik opvalt. Deze belevenis had ik voor geen goud willen missen.
Sommige afgebeelde mensen -en af en toe een aap- worden gepresenteerd als manische gekken en in zichzelf gekeerde eenlingen die door elkaar krioelen in de meest fantastische houdingen. Ook Grützke zelf is regelmatig figurant of zelfs hoofdpersoon in zijn schilderijen. De vergelijking met Michelangelo die menselijke figuren ook gedwongen in allerlei vreemde bochten afbeeldde teneinde zijn schilderkunstige virtuositeit te tonen, komt in me op. Ook lijken de blote lijven van Rubens hier weer terug te keren en Grützke spaart net als de meester van de Antwerpse School zijn modellen niet door, vooral de dames, schaamteloos met lillend vlees meer dan levensgroot op het doek te zetten. De houdingen van de meestal mannelijke naakten, dagen de toeschouwer uit zoals we alleen van Lucien Freud gewend zijn, al is de dynamiek hier sterker en lijken de werken in een sneller tempo tot stand te zijn gekomen. Loszinnig buitelen de figuren over en onder elkaar heen en wanneer ze niet duidelijk met elkaar verbonden zijn, zwevend of staand, zitten ze zij aan zij alsof ze het bestaan van elkaar geheel ontkennen. Vanwege mijn enthousiasme dit keer veel plaatjes.
De blogtitel is ontleend aan een van Grützke’s werken, waarvan hieronder ook een enkele detailopname.
Het mooie weer van afgelopen zaterdag gaf dé gelegenheid voor een fietstochtje naar museum More in Gorssel. Veel potentiële bezoekers hadden het, waarschijnlijk vanwege de warmte, laten afweten en dus was er binnen ruimte -en koelte- genoeg om het werk goed te bekijken én vrijelijk met de camera rond te zwaaien. Al maanden had ik Johannes Grützke, de hedendaagse Rubens, op mijn verlanglijstje staan en omdat het nog maar een dag of tien duurt voor dit kijkfeest zal zijn afgelopen, was deze zonnige zaterdag een buitenkansje. Deze begon met een korte, maar heerlijke fietstocht vanuit Vorden.
De dynamiek van het werk heeft vanwege de virtuoze penseelvoering en de bizarre onderwerpkeuze mijn grote bewondering en ik heb dan ook uren met enthousiasme van schilderij naar schilderij gesjokt, onderwijl alles minutieus met camera vastleggend.
Zelden heb ik zo’n groot aantal absurde en soms lachlust opwekkende, maar ook dramatische en expressieve beelden opgeslurpt, waarbij Grützke’s meesterschap me af en toe geheel sprakeloos maakte.
Om zoveel mogelijk in me op te kunnen nemen, legde ik ook veel extra details vast, teneinde van deze grootheid zoveel mogelijk te kunnen leren. Mede vanwege de dertigjarige ‘verjaardag’ van het .gifje kon ik het natuurlijk ook weer niet laten een van de meeste dynamische beelden van de tentoonstelling virtueel om te zetten in echte beweging. (klik hiervoor op de foto rechts)
Net als de maniëristen trekt Grützke zich af en toe niets aan van de wetten van de perspectief of die van groot en klein in de door hem geschilderde ruimten. Het is theater waar we naar kijken en een werkelijkheid die zich alleen maar in zijn hoofd kan hebben afgespeeld. Gelukkig zijn die fantasieën voor ons toeschouwers haarfijn in beeld gebracht. Het is overdaad aan menselijke beweging, zoals te zien in schilderijen van zijn landgenoot Lovis Corinth die overleed twaalf jaar voor de geboorte van zijn ‘opvolger’. Grützke spot net als Corinth met alles wat naar abstractie neigt en hoewel hij niet in een bepaalde stijlhoek geduwd wil worden, verkeert hij in museum More in goed gezelschap tussen de meer ingetogen Nederlandse figuratieven als Carel Willink, Raoul Hynkes, Pyke Koch, en Co Westerik, om maar enkele vakgenoten te noemen. Van hen wordt op de begane grond van museum More het werk getoond, in al even mooi gedempt licht als in de bovenzalen.
Het is niet oneerbiedig bedoeld, maar verhalend doen de schilderijen me ergens ook denken aan die van Norman Rockwell en Albert Dorne, de Amerikaanse illustratoren die halverwege de vorige eeuw de Famous Artists School oprichtten. Deze puriteinse Amerikanen zouden zich echter een hoedje schrikken van zoveel blotigheid.
Helaas is Johannes Grützke twee dagen nadat ik dit schreef, op 17 mei overleden. Wie zijn schilderkunst-theater nog wil bewonderen moet er snel bij zijn. Tot en met 11 juni 2017 in Museum More te Gorssel.
